حریمی که ساختمان‌های بلند مرتبه در همسایگی این محوطه باستانی که روزگاری مرکز ارتباط دو تمدن بزرگ میانرودان (بین‌النهرین) و تمدن بزرگ عیلامی بود منظر این محوطه باستانی را به هم نریزد و زمینه تخریب این محوطه باستانی را فراهم نکند.
تمدن هفت هزار ساله چشم انتظار حریمشهر باستانی شوش که در 150 کیلومتری شرق رودخانه دجله و در شمال استان خوزستان قرار دارد روزگاری مرکز تمدن عیلام باستان بود و به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های شناخته شده منطقه است. به‌رغم آنکه باستان‌شناس‌ها تخمین می‌زنند که این شهر به احتمال قوی در چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح پایه‌گذاری شده است ولی نخستین آثاری که از کاوش‌های انجام شده در یک دهکده مسکونی باستانی در شوش به‌دست آمده نشان می‌دهد که این آثار مربوط به هفت هزار سال پیش از میلاد مسیح است. بدین‌ترتیب باستان‌شناس‌ها مشخص کرده‌اند که شهر باستانی شوش از قدیمی‌ترین تمدن‌های موجود در جهان است. شوش، تنها محوطه باستانی بسیار مهم ایران است که تاکنون حریم دقیقی برای آن تصویب نشده است.
تصویب حریم این محوطه باارزش باستانی، چنان با بی‌توجهی مواجه شد که اکنون ساخت و سازهای بسیاری روی همین محوطه باارزش صورت‌گرفته و روکش آسفالت روی این محوطه باستانی کشیده شده است و تاسیسات زیربنایی آب و برق و گاز چنان درون یکی از قدیمی‌ترین تمدن‌های جهان در هم تنیده‌اند که تعیین و تصویب حریم این محوطه باستانی را با مشکل جدی مواجه کرده‌اند.
باستان‌شناس‌های فرانسوی نخستین کسانی بودند که حریم شهر باستانی شوش را تعیین کردند. آنها اعلام کردند که حریم این محوطه باستانی یکهزار و 200هکتار است ولی در سال 67 به‌دلیل آنکه کشور در شرایط جنگ تحمیلی به سر می‌برد حریم شهر باستانی شوش به 400 هکتار تقلیل یافت. سرانجام در سال 86 گروهی از کارشناسان تعیین حریم سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مأمور تعیین حریم شهر تاریخی شوش شدند. آنها تأیید کردند که حریم شهر باستانی شوش همان چیزی است که هیأت باستان‌شناسی فرانسوی اعلام کرده بود.
هشدار نسبت به کاستن از حریم شوش
محمدتقی عطایی که سال 86 سرپرستی گروه تعیین حریم شوش را برعهده داشت اکنون با ارسال یک یادداشت مفصل به خبرگزاری ایسنا، اعلام کرده است که نسبت به آنچه درباره ثبت عرصه و حریم شوش در نشست حرایم مطرح شده نگران است.
یک هفته پیش مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری از تصویب حریم مجموعه باستانی شوش در آینده نزدیک خبر داد ولی نگفت که آیا حریم شوش همان حریم 1200هکتاری است یا حریم تعیین شده در سال 67 . همین اعلام نیز نگرانی دوستداران میراث فرهنگی ازجمله سرپرست گروه تعیین حریم شوش را برانگیخته است. محمدتقی عطایی به ایسنا اعلام کرد که اظهارات مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی میراث فرهنگی دارای ابهام‌های نگران‌کننده است.
وی در نامه خود آورده است: محدوده 400هکتاری شهر شوش در اواخر سال‌های جنگ تحمیلی و از سر اضطرار، توسط استاد مهدی رهبر، از کارشناسان و پیشکسوتان باستان‌شناسی کشور، تعیین شد. چندی بعد خود ایشان کشفیات جدیدی در بیرون از این محدوده 400هکتاری به‌دست آورد که منجر به تجدید نظر در آرای پیشین شد.
عطایی اعلام کرده است که سال 1387 گروهی از باستان‌شناسان پژوهشکده باستان‌شناسی کشور برای تعیین عرصه و پیشنهاد حریم مجموعه باستانی شوش به خوزستان اعزام شدند و اعلام کردند که محدوده عرصه مجموعه باستانی شوش بسیار گسترده‌تر از محدوده 400هکتاری است. براساس آنچه سرپرست هیأت تعیین حریم و عرصه شوش گفته است، در این سال‌ها، چندبار پرونده عرصه و حریم مجموعه باستانی شوش تا مرحله تصویب نهایی پیش رفت، ولی هر بار به‌دلیل کارشکنی‌های صورت‌گرفته ناکام ماند. به گفته وی، هنوز به‌طور دقیق بیان نشده است که منظور از تصویب حریم جهانی شوش شامل چه جزئیاتی است درحالی‌که تصویب عرصه و حرایم سه‌گانه مجموعه باستانی شوش، در سطح ملی، اولویتی به‌مراتب بیشتر از ثبت جهانی شهر باستانی شوش دارد.
عطایی در نامه خود آورده است که حدود پنج سال پیش به‌دلیل تصویب نشدن و عدم‌ابلاغ عرصه و حرایم شوش، تخریب‌ها و آسیب‌های جبران‌ناپذیر بسیاری متوجه این شهر و مجموعه مهم باستانی شده است و باید پرسید که چرا همچنان نسبت به تصویب حریم شوش اهمال می‌شود و چرا تصویب آن باید تا هنگام ثبت جهانی آن به تعویق بیفتد؟ در چنین شرایطی، تکلیف بقیه آثار مهمی که بیرون از آن محدوده 400هکتاری هستند شامل صدها هکتار بسترهای باستان‌شناختی (مانند گورستان هخامنشی حسین‌آباد یا تپه عیلامی موسوم به پمپ بنزین) چه خواهد شد و چه نهادی مسئولیت حقوقی و قانونی حفاظت از آنها را عهده‌دار است؟
احتمال کوچک شدن شهر باستانی
همزمان با اعلام نظر سرپرست گروه تعیین حریم و عرصه شوش، مدیر پایگاه میراث فرهنگی شوش نیز اعلام کرد: در موضوع ثبت عرصه و حریم شهر باستانی شوش، آنچه ما به دفتر ثبت آثار تاریخی پیشنهاد کردیم براساس آخرین تغییرات و اقداماتی است که در عرصه و حریم شوش انجام شده است. غلامعلی باغبان به ایسنا گفت: آنچه ما پیشنهاد کردیم عرصه یکهزار هکتاری است ولی ممکن است کاهش یابد.
